لرستانات
از مسائلی که در بررسی تاریخ معاصر کمتر به آن پرداخته شده است ؛ موقعیت و جایگاه زنان فرهیخته و ادیب دوره سلطنت قاجاراست .تنها در کتابهای معدودی چون خیرات حسان ؛ تاریخ عضدی و تذکره نقل مجلس ؛ و زندگی نامه هایی کوتاه و گذرا از برخی زنان دانشمند و هنر پرور این دوره ذکر شده است . به همین علت جایگاه زنان فرزانه ایران در عصر قاجار ؛ ناشناخته و مبهم است . دوران پهلوی هم به علت ستیز با ملیتها و بخصوص ترک ستیزی و لرستیزی و بطور کلی نگرش و تبلیغات منفی در مورد حکومت قبلی به منظور کسب مشروعیت برای حکومت فعلی ؛ تاریخ زنانگی مورد سانسور قرار گرفت .
لیدی شل ؛ همسر وزیر مختار انگلیس در ایران ؛در زمان ناصرالدینشاه قاجار ؛ در این باره مینویسد : ” زنان طبقه مرفه معمولا باسواد و با شعر و ادب مملکت خود آشنایی داشتند .
در همین زمان در بختیاری نیز زنانی ادیب و تاریخدان و گاها مبارز و سیاسی ظهور کردند . دکتر الیزابت مکبن رز؛ در این باره مینویسد :” زنان بختیاری استعداد فوق العاده ای در سواد آموزی و هنر دارند .”
از میان زنان فرهیخته و تاریخدان بختیاری میتوان به کسانی چون بی بی مریم و حاج بی بی نیلوفر ؛ از دختران حسینقلی خان؛ایلخانی مشهور بختیاری ؛ حاج بی بی زینب و بی بی خانم ؛ همسر امیر مفخم بختیاری و شاخص تر از همه ؛ بی بی کوکب دختر نصیر خان سردار جنگ ؛ اشاره نمود .
بی بی کوکب بختیار همسر فتحغلی خان سردار معظم در سال ۱۲۷۱ شمسی متولد شد و تحصیلات خودرا به راه و رسم قدیم ؛ زیر نظر معلم های سرخانه انجام داد و بعد با مطالعه آثار ادبی و متون تاریخی تکمیل نمود .بی بی کوکب نخستین زن ایرانیست که به نگارش سفرنامه فرنگستان پرداخته است . بی بی کوکب معمولا زمستانها را در اصفهان و تهران و بقیه سال را روستای دزک و باغ گلینک ؛ در چهارمحال بختیاری به سر میبرد و پذیرای ادیبان و رجال سیاسی همچو افسران آلمانی ؛ در بحبویه جنگ دوم ؛دهخدا ؛ مصدق وحید دستگردی ؛ملک الشعرای بهارو دیگر آزادیخواهانی که از دست رضاشاه گریخته بودند بود .
تالیف لغتنامه دهخدا و امثال و حکم او در این محل و با استفاده از کتابخانه های خوانین بختیاری ؛ صورت گرفت . ایجاد کارگاه های قالی و گلیم بافی ؛ قلابدوزی؛ گلاب گیری و صدور ان به اصفهان برای استفاده در شیرینی سازی ؛پرورش درختان میوه و تاکستان ؛ از اقدامات ایشان در محل بود . بی کوکب در اردیبهشت ماه سال ۱۳۳۹شمسی در اصفهان دار فانی را وداع نمود و آرامگاه ایشان در اصفهان در تخته فولاد ؛ آرامگاه خانوادگی قرار دارد .
